Dla 300 000 Polaków cukrzyca typu 1 to codzienność. Choć jest to stan, któremu nie da się na chwilę obecną zapobiec, można nim odpowiednio zarządzać zmniejszając ryzyko powikłań.
Przyjrzyjmy się bliżej temu, co to jest cukrzyca typu 1, skąd się bierze i jak ją kontrolować.
Spis treści:
Cukrzyca typu 1: objawy, które powinny niepokoić
Diagnoza w kierunku cukrzycy typu 1
Co powoduje cukrzycę typu 1 i czy można uniknąć zachorowania?
Skuteczne zarządzanie cukrzycą typu 1 zależy w dużej mierze od samego chorego
Wiedza o tym, jak zarządzać cukrzycą typu 1, to pierwszy krok do poprawy jakości życia
Co to jest cukrzyca typu 1?
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna. Jest nazywana również cukrzycą insulinozależną lub młodzieńczą.
Dlaczego insulinozależna? Osoby z cukrzycą typu 1 są całkowicie zależne od zewnętrznego dostarczania insuliny. Potrzebują tego do prawidłowego funkcjonowania organizmu i utrzymania zdrowego poziomu glukozy we krwi.
Układ odpornościowy osób z cukrzycą typu 1, zwykle odpowiedzialny za zwalczanie infekcji, zamiast tego atakuje i zabija komórki beta trzustki, produkujące insulinę.
Powoduje to zatrzymanie produkcji insuliny. Bez niej glukoza nie może dostać się do komórek, przez co poziom cukru we krwi rośnie.
Dlaczego młodzieńcza? Ponieważ cukrzyca typu 1 rozpoczyna się zazwyczaj przed 30. rokiem życia, a szczyt zachorowań to okres między 4. a 7. rokiem życia (źródło: “Diabetologia wieku rozwojowego” pod red. M. Myśliwiec, P. Jarosz-Chobot).
Jednak to, że w tym czasie cukrzyca typu 1 nie dała objawów nie oznacza, że już się nie pojawi. Można na nią zachorować w każdym wieku.
Cukrzyca typu 1: objawy, które powinny niepokoić
Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 pojawiają się zwykle w ciągu kilku tygodni. Niektóre z nich mogą być podobne do symptomów innych chorób.
Dlatego ważne jest, aby nie diagnozować się samodzielnie. Jeśli podejrzewasz u siebie cukrzycę typu 1, zgłoś się do lekarza, aby zbadać poziom cukru we krwi.
Główne objawy cukrzycy typu 1 to:
- większe pragnienie,
- częstsze oddawanie moczu,
- niewyjaśniona utrata wagi,
- suchość w ustach,
- zmęczenie, osłabienie,
- ciężki oddech,
- zaburzenia widzenia,
- mogą pojawić się też omdlenia,
- wyczuwalny aceton w oddechu (charakterystyczny dla kwasicy ketonowej).
Diagnoza w kierunku cukrzycy typu 1
Najpopularniejsze testy wykorzystywane do diagnozy cukrzycy to:
- test glikemii przygodnej (Random Plasma Glucose – RPG),
- test badający poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
- badanie glikemii na czczo (Fasting Plasma Glucose – FPG)
- doustny test obciążenia glukozą (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT).
Zwykle pierwszym krokiem do rozpoznania jest test glikemii przygodnej, który mierzy poziom cukru we krwi w określonym momencie. Wynik ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) w połączeniu z objawami świadczy o cukrzycy.
Nawet jeśli glikemia przygodna jest w normie można zdiagnozować cukrzycę przy użyciu dwóch innych scenariuszy diagnostycznych zatwierdzonych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
W celu określenia czasu trwania wysokiego poziomu cukru we krwi wykonuje się badanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Jeśli wynosi on ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol), mamy do czynienia z cukrzycą.
Poziom glikemii na czczo w każdym z dwóch pomiarów ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l) również świadczy o cukrzycy.
Nawet jeśli poziom glikemii i hemoglobiny glikowanej jest prawidłowy, ale w doustnym teście tolerancji glukozy w 120. minucie OGTT pacjent uzyska wynik ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l), istnieje uzasadnione podejrzenie, że ma cukrzycę.
Testy te mogą potwierdzić obecność cukrzycy, ale nie rozróżniają jej typów.
Podejście do leczenia w dużej mierze zależy od typu cukrzycy, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, z którym rodzajem mamy do czynienia.
Jeśli lekarz podejrzewa cukrzycę typu 1, może zlecić przebadanie krwi pod kątem autoprzeciwciał, ponieważ ten rodzaj cukrzycy jest chorobą autoimmunologiczną.
Obecność autoprzeciwciał wskazuje na to, że organizm atakuje sam siebie, co jest powszechne w cukrzycy typu 1, ale nie typu 2.
Można również przeprowadzić badanie moczu na obecność ketonów. Organizm wytwarza ketony, gdy wykorzystuje tłuszcz jako źródło energii. Jeśli ketony znajdują się w moczu, może to wskazywać na cukrzycę typu 1.
Co powoduje cukrzycę typu 1 i czy można uniknąć zachorowania?
Czynniki, które sprzyjają zachorowaniu na ten typ cukrzycy to zwłaszcza uwarunkowania genetyczne i infekcje wirusowe (m.in. różyczka, świnka, cytomegalia).
Cukrzyca typu 1 nie jest bezpośrednio przekazywana genetycznie. Istnieje natomiast dziedziczna skłonność do chorób autoimmunologicznych.
Ta tendencja do autoagresji, gdzie układ immunologiczny atakuje i niszczy własne komórki organizmu, może być przekazywana między pokoleniami.
Do czynników ryzyka zalicza się również wiek matki w momencie porodu powyżej 40. roku życia, czynniki stresogenne i kontakt z substancjami chemicznymi.
Niestety obecnie nie ma sposobu na zapobieganie cukrzycy typu 1, jednak można ją kontrolować nie dopuszczając do poważnych powikłań.
Skuteczne zarządzanie cukrzycą typu 1 zależy w dużej mierze od samego chorego
W leczeniu cukrzycy typu 1 insulinoterapia to podstawa. Chorzy muszą przyjmować insulinę, ponieważ ich organizm nie jest w stanie naturalnie wytwarzać tego hormonu.
Istnieją różne rodzaje podawanej insuliny, charakteryzujące się odmienną szybkością działania oraz czasem trwania efektu. Konieczne może być stosowanie więcej niż jednego typu.
Chorzy przyjmują insulinę za pomocą pena insulinowego lub pompy insulinowej.
Skuteczność insulinoterapii można wzmocnić przez starannie zaplanowaną dietę cukrzycową, aktywność fizyczną, kontrolę poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi.
Pacjenci muszą także regularnie badać poziom glukozy we krwi, aby dokładnie monitorować i dostosowywać terapię insulinową oraz dietę. Tradycyjną metodą pomiaru są glukometry, jednak pojawiają się także alternatywy zwiększające komfort pacjentów.
Jedną z takich innowacji jest Diabetomat, który poziom cukru we krwi określa na bazie pomiaru biomarkerów cukrzycy w wydychanym powietrzu. Sprawdź, jak to działa.
Powikłania cukrzycy typu 1
Co 6 sekund na świecie ktoś umiera z powodu powikłań cukrzycy! Wraz z upływem czasu, podwyższony poziom glukozy we krwi może skutkować takimi problemami jak:
- cukrzycowa kwasica ketonowa (DKA),
- zaburzenia czynności nerek (nefropatia cukrzycowa),
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- zawał serca,
- udar mózgu,
- problemy ze wzrokiem,
- uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa),
- zespół stopy cukrzycowej,
- stany zapalne dziąseł,
- bezdech senny,
- depresja.
Bardzo wysoki poziom glukozy we krwi i niski poziom insuliny prowadzą do zagrażającej życiu cukrzycowej kwasicy ketonowej (DKA). Występuje ona, gdy organizmowi brakuje insuliny, aby dostarczyć cukier do komórek.
Kwasicę ketonową można poznać po problemach z oddychaniem, uczuciu dezorientacji lub zaburzeniach koncentracji, bólu brzucha, nudnościach, wymiotach, oddechu o zapachu acetonu, suchej lub zaczerwienionej skórze.
Zbyt duża dawka insuliny lub ilość niedostosowana do diety i aktywności (niewystarczająca ilość jedzenia, zbyt długie oczekiwanie na nie lub dodatkowa aktywność fizyczna) mogą prowadzić do hipoglikemii, czyli zbyt niskiego poziomu cukru we krwi.
Wiedza o tym, jak zarządzać cukrzycą typu 1, to pierwszy krok do poprawy jakości życia
Podczas stawiania czoła trudnościom związanym z cukrzycą typu 1, bardzo ważna jest szybka diagnoza, samokontrola stężenia glukozy we krwi, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i ścisłe trzymanie się zalecanych dawek insuliny.
Diabetomat to jedna z tych technologii, które skupiają się na poprawie jakości życia z cukrzycą. Rewolucjonizuje codzienne monitorowanie poziomu cukru. Skontaktuj się z nami, jeśli chcesz, abyśmy poinformowali Cię, kiedy urządzenie będzie już dostępne w sprzedaży.
