Liczby nie kłamią, a cukrzyca nie zwalnia! Obecnie na świecie żyje około 600 mln diabetyków, a szacuje się, że do 2045 roku ich liczba wzrośnie do 783 milionów. 240 milionów ludzi żyje z niezdiagnozowaną cukrzycą.
Co warto wiedzieć na temat tej choroby? Skąd się bierze, po czym poznać, czy może dotyczyć również Ciebie i jak wygląda leczenie? Przyjrzyjmy się podstawowym danym na temat cukrzycy.
Cukrzyca: choroba cywilizacyjna
Niezależnie od typu, cukrzyca (łac. diabetes mellitus) jest chorobą, która ma jedną wspólną cechę: zbyt dużo glukozy we krwi. Dzieje się tak z powodu niewystarczającej produkcji insuliny, jej nieefektywnego wykorzystania lub w sytuacji, kiedy trzustka w ogóle jej nie produkuje.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne określa kryteria diagnostyczne cukrzycy. Istnieją 3 scenariusze diagnozowania. Cukrzycę diagnozuje się, gdy:
- występują objawy i poziom glikemii przygodnej wynosi ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l).
- nie występują objawy lub pojawiają się, ale glikemia przygodna wynosi < 200 mg/dl (< 11,1 mmol/l) – wtedy o cukrzycy świadczy poziom glikemii na czczo w każdym z dwóch pomiarów ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l) lub poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol).
- poziom glikemii w doustnym teście tolerancji glukozy w 120. minucie OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l). Ten test wykonuje się, kiedy mimo poziomu glikemii i hemoglobiny glikowanej (opisanych w punktach 1. i 2.), który nie wskazuje na cukrzycę, istnieją uzasadnione podejrzenie, że u pacjenta ona występuje.
Aby naprawdę zrozumieć, dlaczego insulina jest tak ważna dla osób z cukrzycą, przejdźmy do poziomu komórkowego.
Każda komórka ciała potrzebuje energii. Energia pochodzi z glukozy, która powstaje w wyniku rozłożenia spożytego jedzenia lub picia.
Glukoza krąży w krwiobiegu i dostaje się do komórek ciała, gdzie może być następnie wykorzystywana jako paliwo – ale tylko wtedy, gdy jest regulowana przez niezbędny hormon, czyli insulinę.
Gdy poziom cukru we krwi wzrasta, uwalniana jest insulina, która pomaga glukozie dostać się do komórek. Niestety, jeśli cierpisz na cukrzycę, proces ten nie przebiega prawidłowo.
W cukrzycy albo nie ma wystarczającej ilości insuliny, albo organizm ma trudności z wykorzystaniem istniejących ilości, co prowadzi do wysokiego poziomu glukozy pozostającej w krwiobiegu przez długi czas (hiperglikemia).
To z kolei może z czasem prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, m.in. chorób serca czy niewydolności nerek.
Tak, cukrzyca to cywilizacyjna choroba w pełnym tego słowa znaczeniu.
Choroby cywilizacyjne to schorzenia, które stają się coraz częstsze w związku z postępem cywilizacyjnym i zmianami w naszym stylu życia.
W zależności od typu cukrzycy, wpływ na jej pojawienie się i przebieg mogą mieć takie czynniki jak: tryb życia, dieta, nadwaga, brak aktywności fizycznej. Wiąże się ona więc bezpośrednio z rozwojem cywilizacyjnym, stąd jest określana jako choroba cywilizacyjna.
Cukrzyca w statystykach
Przyjrzyjmy się danym Ministerstwa Zdrowia.
W Polsce z cukrzycą zmaga się 3 miliony ludzi. 90% z nich choruje na cukrzycę typu 2.
Zachorowalność na cukrzycę w Polsce to obecnie około 9,1%, a do 2035 roku, według szacunków, liczba chorych wzrośnie do 592 milionów.
Czy można zapobiec rozwojowi cukrzycy?
W przypadku cukrzycy typu 2 istnieje wiele modyfikacji stylu życia, które mogą pomóc w zapobieganiu lub opóźnianiu jej wystąpienia. Często poprzedza ją tzw. stan przedcukrzycowy.
Ten stan występuje, gdy poziom cukru we krwi pozostaje wyższy niż norma, ale nie jest wystarczająco wysoki, aby zdiagnozować cukrzycę typu 2. Niestety, stan przedcukrzycowy zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.
Jest także dobra wiadomość: jeśli u kogoś stwierdzono objawy stanu przedcukrzycowego, może on podjąć proaktywne kroki w celu odwrócenia swojego stanu poprzez zmiany stylu życia, które promują zdrowe nawyki, lepsze odżywianie, regularne ćwiczenia itp.
Rodzaje i objawy cukrzycy
Cukrzyca występuje w różnych odmianach. Do najczęstszych postaci należą:
- cukrzyca typu 1,
- cukrzyca typu 2,
- cukrzyca ciążowa.
Do rzadszych typów należą:
- cukrzyca noworodkowa,
- cukrzyca wtórna,
- cukrzyca wywołana steroidami,
- MODY (ang. Maturity-Onset Diabetes of the Young),
- utajona cukrzyca autoimmunologiczna u dorosłych (LADA ang. Latent Autoimmune Diabetes of Adults).
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna. Organizm omyłkowo atakuje zdrowe komórki beta trzustki, których zadaniem jest produkcja insuliny.
Ta postać choroby dotyka około 5-10% osób z cukrzycą. Może być zdiagnozowana w każdym wieku, objawia się szybko i wymaga codziennych dawek insuliny. Niestety nie ma obecnie znanego sposobu zapobiegania jej wystąpieniu.
Główne objawy:
- większe pragnienie i głód,
- niewyjaśniona utrata wagi,
- suchość w ustach,
- zmęczenie, osłabienie,
- częstsze oddawanie moczu,
- zaburzenia widzenia,
- ciężki oddech,
- wyczuwalny aceton w oddechu,
- mogą pojawić się też omdlenia.
Osoby z cukrzycą typu 2 mają trudności z wykorzystaniem insuliny lub mają jej zbyt mało. Większość osób z cukrzycą (90-95%) cierpi na tę postać. Rozwija się ona z czasem, zwykle u osób dorosłych, ale ostatnio częściej obserwuje się ją także u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych.
O cukrzycy typu 2 mogą świadczyć podobne objawy, jak te wymienione powyżej, jednak często nie są one obecne lub rozwijają się stopniowo.
Inne możliwe objawy obejmują:
- infekcje układu moczowego,
- trudno gojące się rany,
- przyrost wagi,
- zaburzenia erekcji,
- swędzenie, zwłaszcza w okolicach pachwin i pochwy,
- mrowienie lub drętwienie w obrębie stóp i dłoni.
Kobiety w ciąży, które nigdy nie chorowały na cukrzycę, mogą mieć do czynienia z jej ciążową postacią. Dotyka ona około 3-12% kobiet. Po porodzie zazwyczaj ustępuje, należy jednak pamiętać, że zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w późniejszym okresie.
Cukrzyca ciążowa może nie dawać żadnych widocznych objawów, a wśród tych, które mogą się pojawić wyróżniamy:
- większe pragnienie i głód,
- częste oddawanie moczu,
- niewyraźne widzenie.
Cukrzyca noworodkowa rozwija się w pierwszych 6 m.ż. MODY (ang. Maturity-Onset Diabetes of the Young) pojawia się zazwyczaj przed 25 r.ż. w związku z mutacją genów. Z kolei utajona cukrzyca autoimmunologiczna u dorosłych (LADA ang. Latent Autoimmune Diabetes of Adults) jest postacią cukrzycy typu 1, jednak jej przebieg jest wolniejszy i występuje ona w dorosłości.
Cukrzyca wtórna to wynik przyjmowania leków i obecności innych chorób, do których należą np. zapalenie trzustki czy mukowiscydoza. Postać choroby wywołana steroidami wiąże się z przyjmowaniem sterydów.
Jak wygląda leczenie?
Monitorowanie cukrzycy to najważniejsze zadanie do wykonania. Utrzymanie poziomu cukru we krwi na optymalnym poziomie to priorytet w przypadku cukrzycy.
Tradycyjną metodą monitorowania cukrzycy są pomiary z krwi włośniczkowej za pomocą glukometru. Test polega na nakłuciu palca i umieszczeniu kropli krwi na pasku glukometru.
Istnieją także alternatywne sposoby na monitorowanie cukrzycy. Nad jedną z nich pracujemy w Advanced Medical Equipment razem z zespołem. Opracowaliśmy Diabetomat – urządzenie, które nieinwazyjnie mierzy stężenie biomarkerów cukrzycy w wydychanym powietrzu. Bez stresu, bólu i krwi.
Zarządzanie chorobą obejmuje również m.in.:
- zbilansowany plan posiłków,
- regularną aktywność fizyczną,
- przyjmowanie insuliny,
- kontrolowanie ciśnienia krwi,
- utrzymywanie poziomu trójglicerydów i cholesterolu na zdrowym poziomie.
Diabetologia jest dziedziną, która wciąż się rozwija dzięki nowym badaniom i technologiom. Innowacje, nad którymi pracujemy również w moim zespole, mogą uczynić codzienne monitorowanie i zarządzanie chorobą łatwiejszym i mniej uciążliwym wyzwaniem.
Cukrzyca to globalny problem. Rozumiejąc tę chorobę jesteś jednak w stanie nią zarządzać. Artykuły, jakie znajdziesz na tym blogu mają jeden cel – ułatwić Ci to zadanie dostarczając wyłącznie sprawdzone i wiarygodne informacje.
